Page 43 - Dnevna doza broj 17

DnevnaDoza

ne akademije nauka. Ovaj skup Profesionalni sportisti, bez obzira tokole zasnovane na dokazima. koji su specifični za određeni
podataka i numeričkih vrijedno- na dob i spol, izloženi su svakod- Primjena u okviru programa suple- sportski događaj te ih je po-
sti omogućava uniformne smjer- nevnom psihofizičkom naporu, mentacije: Dozvoljeno za upotre- trebno primjenjivati isključivo
nice zdravstvenim radnicima i ši- koji je intenzivniji od napora po- bu kod sportista u skladu sa pro- uz konsultaciju certificiranog
roj javnosti. trebnog za izvršenje standardnih tokolima iz prakse. sportskog nutricioniste.
RDA (eng. Recommended Dietary obaveza. Intenzivniji napor zahti- U grupu A se ubrajaju:
Allowances) ili preporučeni dnev- jeva utrošak veće količine energi- Grupa B
ni unos, doza je unosa esencijal- je te zbog toga način ishrane ove − Sportska hrana koja se primje- U ovu grupu spadaju dodaci pre-
nih hranjivih tvari koja je adekvat- populacije igra značajnu ulogu. njuje kao dodatni izvor nutrije- hrani čija se djelovanja još istra-
na da zadovolji nutritivne potrebe Velika pažnja danas se posvećuje nata kojih u datom stanju nije žuju:
svih zdravih osoba. Prvi prepo- planiranju sportske ishrane i obro- moguće unijeti dodatno putem − Polifenoli iz hrane su dodaci koji
ručeni dnevni unos je objavljen ka, ali, čini se, još veća pažnja se konvencionalne ishrane. To su: sadrže bioaktivne spojeve s an-
1941. godine. Međutim, zbog uo- posvećuje primjeni suplemena- sportska pića, sportske čokola- tioksidativnim i protuupalnim
čenih potreba da se za određene ta. U pravilnom odabiru dodata- dice, rastvori elektrolita, izolira- djelovanjima. Primjenjuju se u
nutritivne tvari daju detaljnije pre- ka prehrani i suplemenata trebalo ni proteinski suplementi, kom- oblicima hrane ili kao izolirani
poruke, prošao je kroz niz izmjena. bi primjenjivati multidisciplinarni binacije makronutrijenata u ekstrakti.
Kako je primjena dodataka pre- pristup, uz učešće sportskog nu- obliku čokoladice, praha ili teč- − Antioksidanti su supstance ko- iskustva ljekara
hrani rasla iz godine u godinu, ta- tricioniste ili specijaliste nutricio- nosti. je se, također, mogu naći u hra-
ko se javila potreba da se razdvo- nizma, specijaliste medicine rada − Medicinski dodaci prehrani koji ni, ali se unose putem dodataka
je smjernice za određene grupe i sporta i samog sportiste, sa in- se koriste radi prevencije manj- prehrani. Imaju značajnu ulo-
i populacije, od onih za pojedin- gu u borbi protiv oksidativnih
ce. Odbor za hranu i prehranu je oštećenja koje uzrokuju slobod-
1995. godine uvidio potrebu za Dozvoljeni prehrambeni ni radikali. Predstavnik ove sku-
novim pristupom postavljanja dodaci za sportiste pine suplemenata je C vitamin
prehrambenih smjernica koji bi (npr. CVit®).
bio sveobuhvatniji. Odbor je do-
nio odluku da se postojeći prepo- 1. Sredstva za oporavak mišića: fat, natrij-bikarbonat, kalij-bi- − Dodaci koji sadrže komponen-
ručeni dnevni unos dopuni pre- aminokiseline razgranatih la- karbonat, kapsaicin i srodna te koje stupaju u interakcije sa
naca i njihovi derivati (HMB,
sredstva nehormonskog po-
hrambenim referentnim unosom OKG, KIC). rijekla. receptorima u ustima te na taj
(DRI – Dietary Reference Intakes). način aktiviraju centralni nervni
DRI je niz od četiri referentne vri- 2. Sredstva za obnovu energi- 4. Sredstva za rehidrataciju: izo- sistem. Ovdje se ubrajaju men-
jednosti: je: kreatin monohidrat, acetil tonični napici, glicerol i druga tol i kinin.
1. Preporučeni dnevni unos L-karnitin, piruvat, NASH, ATP, sredstva, REHYDROSOL®. − Spojevi koji su interesantni
(RDA – Recommended Dietary glukozni polimeri i srodna 5. Sredstva za saniranje ozljeda: zbog potencijalne koristi za
Allowance) je prosječni dnevni sredstva nehormonskog po- bromelin, papain, srodni en- tjelesnu funkciju, integritet ili
unos hranjive tvari, koja je do- rijekla. zimski preparati, glukozamin metabolizam: kolagen, karni-
voljna da zadovolji potrebe go- 3. Ergogena sredstva: natrij-fos- sulfat i druga sredstva. tin, ketonski suplementi, riblje
tovo svih (97-98 posto) zdravih ulje, kurkumin, N-acetil cistein.
osoba. Grupa C
2. Adekvatan unos (AI – Adequa- dividualnim pristupom profesio- ka ili tretmana određenog sta-
te Intake) za hranjivu tvar se us- nalnom i vrhunskom sportisti koji nja, uključujući deficit određe- Dodaci prehrani iz ove grupe su
postavlja onda kada se RDA ne je izložen intenzivnom treningu. nog nutrijenta. To su: željezo prethodno uvršteni u grupu B, ali
može utvrditi, tako da se refe- (FeRAL Daily®), kalcij, vitamin zbog novijih istraživanja podrška
rentna vrijednost neke hranjive Pravilan izbor D (D3 Spray®), cink, probioti- njihovoj upotrebi je manje uvjer-
tvari iskazuje u RDA ili AI. Vrijed- suplementa ci, multivitamini. Kod ove gru- ljiva. Iz ovog razloga su svrstani u
nost AI se temelji na posmatra- pe suplemenata neophodno je grupu C.
nom unosu hranjive tvari po Kako bi se pravilno odabrao suple- posebnu pažnju obratiti na dje- − Magnezij, alfa-lipoična kiselina,
grupi zdravih osoba. ment/dodatak prehrani, potrebno cu koja su aktivni sportisti. Dje- HMB, BCAA/leucin, fosfati, pre-
3. Podnošljivi gornji nivo unosa (UL je postaviti nekoliko pitanja – je li čiji organizam je fiziološki u sta- biotici, vitamin E, tirozin.
– Tolerable Upper Intake Level) je siguran za primjenu, je li efikasan nju intenzivnog rasta i razvoja Grupa D
najviši dnevni unos hranjive tva- te je li upotreba tog suplementa te ovo stanje zahtijeva dodatne
ri, za koji se pretpostavlja da ne dozvoljena u sportu? potrebe za nutrijentima iz ove Ova grupa suplemenata je zabra-
predstavlja rizik od toksičnosti, Koliku pažnju razvijene države grupe. Svakako, medicinski pro- njena, jer je pod visokim rizikom
za gotovo sve pojedince. Pove- posvećuju pitanju suplementa- fesionalci, specijalisti sportske od kontaminacije supstancama
ćanjem unosa iznad UL-a pove- cije u sportu, govori činjenica da medicine će se intenzivnije ba- koje bi mogle dovesti do pozitiv-
ćava se i pomenuti rizik. se formiraju državne komisije i in- viti onim sportistima čije vrijed- nog rezultata na doping testovima.
4. Procijenjena prosječna potreba stituti koji se bave ovim pitanjem. nosti gore navedenih nutrije- − Stimulansi: efedrin, strihnin,
(EAR – Estimated Average Requi- Tako je, naprimjer, AIS (eng. Au- nata u krvi padaju ispod donje sibutramin, metilheksanamin
rement) je količina hranjive tvari stralian Institute of Sport) usvo- granice referentnog intervala. (DMAA), 1,3-dimetilbutilamin
koja je procijenjena da zadovo- jio klasifikaciju i niz preporuka za Tada su neophodni intenzivnije (DMBA), biljni stimulansi.
lji potrebe polovine svih zdra- suplementaciju sportista koji se praćenje i više, terapijske doze, − Prohormoni i pojačivači hor-
vih pojedinaca u populaciji. naziva ABCD sistem klasifikacije. uz privremenu spriječenost za mona: DHEA, androstendion,
Ovaj tip klasifikacije obuhvatio Ovaj sistem rangira sportsku hra- takmičenje iz određene sport- 19-norandrostenion/ol, osta-
je detaljniji pristup, jer je u obzir nu, dodatke prehrani, suplemen- ske discipline do normalizacije li prohormoni, prekursori te-
uzeo i bioraspoloživost nutrijenata te u četiri grupe prema naučnim nalaza koji su bitni za funkcio- stosterona, prah korijena make.
iz različitih izvora, kao i interakcije dokazima i drugim kriterijima te nalnu sposobnost.
između više nutrijenata, lijekova određuje je li proizvod siguran, − Dodaci koji mogu uticati na − Selektivni modulatori andro-
genskih receptora (SARMS): an-
i nutrijenata te unos iz dodataka dozvoljen i efikasan u poboljša- performanse, a spadaju u gru- darin, ostarin, ligandrol.
prehrani. Navedene vrijednosti ra- nju sportskih performansi. pu A su: kafein, beta-alanin, na-
zlikuju se prema spolu i različitim trij-bikarbonat, kreatin, glicerol. − Beta – 2 agonisti: higenamin.
životnim fazama. RDA, AI, UL pred- Grupa A Dodaci iz ove grupe mogu po- − Metabolički modulatori: karda-
stavljaju smjernice za pojedince, a Naučni dokazi: Snažni naučni do- boljšati sportske performanse. rin.
EAR podrazumijeva smjernice za kazi za upotrebu u specifičnim si- Njihova primjena se prilagođa- − Kolostrum - ne preporučuje se
različite grupe i populacije. tuacijama u sportu koristeći pro- va individualnim protokolima jer sadrži faktor rasta. B
43

24. 12. 2021. 10:19:42
42-43 ISKUSTVA LJEKARA - Optimalna suplementacija.indd 3
42-43 ISKUSTVA LJEKARA - Optimalna suplementacija.indd 3 24. 12. 2021. 10:19:42