Page 6 - Dnevna doza broj 12

DnevnaDoza

aktuelno

Važnost vitamina D za zdravlje

U literaturi se sve češće spominje i promovira uloga vitamina D kao važnog nutrijenta sa brojnim

pozitivnim zdravstvenim benefitima (pored funkcije vezane za mineralizaciju) u širokom spektru
različitih bolesti i stanja. S jedne strane, u naučnoj zajednici postoji veliki interes za provjerom ovih

tvrdnji, a broj raspoloživih informacija svakim danom sve više raste (na bazi PubMed raspoloživo je
više od 60.000 naučnih radova vezanih isključivo za vitamin D). S druge strane, sve češće se uočava
nedostatak vitamina D u većem dijelu populacije, uz sve glasnije inicijative za promjenom smjernica

koje se referiraju na preporučene dnevne potrebe za ovim vitaminom.

ako ga nazivamo vitaminom, ra- se najboljim indikatorom statu- imunološke funkcije u ovim tkivi- tunjevine 68 IU, jedno kokošije jaje
di se zapravo o steroidnom hor- sa vitamina D u organizmu. Osim ma. 44 IU...) te je na ovaj način moguće
monu. Za razliku od vitamina ko- endogenog, jetra koristi i egzoge- Kako je VDR ubikvitaran u nukle- osigurati prosječno samo oko 100-
Iji su antioksidanti ili kofaktori u ne, relativno malobrojne prirodne usima ćelija svih tkiva, kao i ćeli- 200 IU vitamina D dnevno.
enzimatskim reakcijama, steroidni izvore vitamina D iz hrane. 25(OH) jama imunog sistema, djelovanje Oko 80-90 posto vitamina D se sin-
hormoni reguliraju ekspresiju ge- D se smatra prohormonom koji se 1,25(OH)2D može dovesti do ek- tetizira u koži. Samo uzak spektar
na – “uključivanje” ili “isključivanje” daljnjom hidroksilacijom uz po- spresije gena gotovo na bilo ko- sunčevih UVB zraka (talasnih duži-
proteina – u skladu sa potrebama moć 1-α-hidroksilaze, većinom u jem mjestu u tijelu. Ove endokrine, na od 290 do 320 nm) može aktivi-
organizma. Vitamin D se proizvo- bubrezima, pretvara u biološki ak- autonomne autokrine i parakrine rati 7-dehidroholesterol u epider-
di aktivacijom biljnih ili životinjskih tivnu formu 1,25(OH)2D ili kalcitri- funkcije vitamina D dobro objaš- mu, a umjereno izlaganje suncu
sterolnih frakcija (fitosterola i hole- ol. njavaju širok raspon učinka vitami- tokom ljeta omogućava sintezu
sterola) putem sunčeve svjetlosti. Direktno ili indirektno (vezivanjem na D kod raznih patoloških proce- 10.000 do 20.000 IU vitamina D.
na VDR - nukleusni hormonski re- sa i bolesti. Boravkom u području iznad 33°
Biohemija vitamina D ceptor za vitamin D), 1,25(OH)2D Osiguravanje prikladnih koncen- geografske širine, a naročito zimi,
pokazuje klasične endokrine učin- tracija 25(OH)D je od najveće važ- proizvodnja vitamina D se smanju-
U biljkama steroli prelaze u vita- ke i regulira najmanje 200 različitih nosti za optimalnu produkciju ak- je do minimuma. Institucionalizi-
min D2 (ergokalciferol), a kod ži- gena. Konverzija u 1,25(OH)2D se u tiviranog 1,25(OH)2D. Hrana je rane osobe u zatvorenim prostori-
votinja i ljudi 7-dehidroholesterol nešto manjoj mjeri dešava i u ra- ograničen izvor vitamina D3 i D2. ma (škole, zatvori, domovi za stare,
(prekursor u koži) prelazi u vitamin znim drugim tkivima, poput moz- Osim ribljeg ulja i određenih vrsta bolnice) rijetko su direktno izlože-
D3 (holekalciferol), koji se preno- ga, dojke, kože, u monocitima i bijele i plave ribe (bakalar, haringa, ne sunčevoj svjetlosti.
si do jetre gdje se hidroksilira u makrofagima. Ova lokalna produk- sabljarka, losos, srdela…), ostala Melanin apsorbira UV zračenje i
25(OH)D ili kalcidiol, najvažniju cir- cija aktivnog vitamina D regulira hrana sadržava relativno male ko- natječe se za fotone UVB zraka ko-
kulirajuću formu vitamina D. Kon- proliferaciju ćelija, diferencijaci- ličine vitamina D (250 ml obranog ji su neophodni za proizvodnju vi-
centracija 25(OH)D u krvi smatra ju i apoptozu, usput podržavajući mlijeka 120 IU, 86 g konzervirane tamina D u koži pa osobe tamnije
6