Page 18 - Dnevna doza broj 17

DnevnaDoza

3. Sekundarna TN, koja najčešće ili mandibularnoj distribuciji tri- Simptomi neuralgije mogu biti pr- kontakt nerva sa krvnim sudom i
nastaje zbog multiple skleroze geminalnog nerva, a kod svega vi simptomi bolesti ili mogu da se da li postoje morfološke promje-
(MS) i tumora pontocerebelar- pet odsto bolesnika u oftalmič- jave tokom trajanja bolesti, kada ne na nervu. Samo prisustvo ili
nog ugla (PCU). koj grani nerva. Rjeđe, bol može već postoje drugi simptomi i znaci odsustvo NVC ne može da postavi
Bol nastaje iznenada, spontano da se javi u dvije susjedne grane, navedenih oboljenja. Za razliku od ili odbaci dijagnozu TN, ali ukoliko
ili provocirano (govor, žvakanje, a vrlo rijetko u sve tri grane isto- idiopatske i klasične TN, kod simp- je prisutan, pomaže u odluci da
umivanje, brijanje, pranje zuba, vremeno. Bol nikada ne prelazi na tomatske TN bolovi se češće jav- kod neuspjeha konzervativnog li-
izlazak na hladan vazduh, jedno- suprotnu stranu, a ukoliko pređe ljaju obostrano, ne postoje periodi ječenja bolesnika pregleda neu-
stavan dodir pojedinih tačaka lica na drugu stranu ili se istovremeno bez bola, bol je atipičan i može da rohirurg kako bi se razmotrila mo-
iskustva ljekara
- tzv. triger tačke). Kod ove neu- javi na obje strane lica, lezija je u počne u oftalmičkoj grani nerva. gućnost hirurškog liječenja. Osim
raglije je neobično da i senzitivni moždanom stablu, najčešće plak NVC, izgleda da u nastanku bole-
stimulusi izvan trigeminalne zone, multiple skleroze. Iz nepoznatog Dijagnoza trigeminalne sti igraju ulogu i drugi nepoznati
npr. dodir ruke ili drugi senzorni razloga, bol se češće javlja na de- neuralgije faktori, naročito kod idiopatskog
stimulusi kao što su jako svjetlo ili snoj polovini lica, što je suprotno oblika TN. Ukoliko ne može da se
buka, mogu da isprovociraju na- od mnogih drugih bolnih poreme- Kod idiopatske i klasične TN ana- uradi NMR, neophodno je uraditi
pad bola. Bol je snažan, oštar, po- ćaja. mneza je dosta tipična, a od di- CT mozga sa kontrastom, blink re-
put „uboda noža” ili „električnog Između napada veliki broj obolje- jagnostičkih metoda obavezna fleks i evocirane potencijale.
udara” i može da izazove karakte- lih je anksiozan, iscrpljen, u oče- je NMR mozga da bi se isključili Kod idiopatske i klasične TN neu-
rističan „bolni grč“ mišića lica. Ve- kivanju pojave novih napada, što simptomatski uzroci (MS, tumo- rološki nalaz je uredan. Hipeste-
oma jak bol najčešće traje kratko dovodi do gubitka tjelesne težine, ri u području moždanog stabla...). zija i hipalgezija u zahvaćenom
(nekoliko sekundi, maksimalno do razvoja depresije, smanjenja radne Prema Međunarodnoj klasifikaciji trigeminalnom regionu uvijek
dva minuta), ali se u težim slučaje- sposobnosti, smanjenja kvaliteta glavobolja (MKB) iz 2018. godine, ukazuju na oštećenje aksona, od-
vima ponavlja svakih nekoliko mi- života, pa i do suicidalnih ideja. kriterijumi za dijagnozu idiopatske nosno, trigeminalnu neuropatiju
nuta, tako da bolesnik može imati Na početku bolesti bolesnici ne- i simptomatske TN su: i zahtijevaju dopunska ispitiva-
stotine napada dnevno, koji goto- maju bolove između napada, ali A. Najmanje tri ataka jednostranog nja da bi se isključili simptomat-
vo da se međusobno slivaju. Bole- se vremenom kod jednog broja bola lica koji ispunjava kriteriju- ski slučajevi. Suprotno od nave-
snici doživljavaju od nekoliko do bolesnika u zahvaćenom regionu me B i C; denog, hiperalgezija u bolnom
više stotina napada bola tokom lica može javiti i zadržati stalni, tu- B. Javlja se u distribuciji jedne ili regionu najčešće nije znak alar-
24 časa koji su, karakteristično, od- pi bol na koji se nadovezuju kla- više grana trigeminalnog ner- ma, već samo odraz bolesnikove
sutni u snu. Između učestalih na- sični lancinirajući napadi bola čije va, bez širenja izvan područja povećane pažnje prema bolnoj
pada postoji kratak refrakterni pe- trajanje postaje sve duže. Mogu- trigeminalne inervacije; strani lica.
riod, tokom kojeg se bol ne može ća je neobjašnjiva pojava remisija C. Bol ima najmanje tri od četiri na-
isprovocirati i koji bolesnici koriste (periodi u kojima bol nestaje) ko- vedene osobine: Diferencijalna dijagnoza
da nešto popiju, pojedu ili obave je traju mjesecima pa i godinama. 1. javlja se u paroksizmima ko- trigeminalne neuralgije
osnovnu ličnu higijenu. Na počet- Simptomatska TN može da se javi ji traju od djelića sekunde do
ku bolesti napadi traju nedjeljama i kod bolesnika mlađih od 40 godi- dva minuta, Ispravna dijagnoza je neophodan
ili mjesecima, smjenjuju se sa pe- na, najčešće u sklopu MS i tumora 2. bol je jakog intenziteta, uslov za uspješno liječenje, a prvi
riodima remisije, ali sa trajanjem u području trigeminalnog nerva, 3. bol je kvaliteta sličnom udaru korak je razlikovanje idiopatske i
bolesti bolni periodi postaju sve najčešće u području PCU (u po- električne struje, žiganja, pro- klasične TN od sekundarne TN, ko-
duži, a periodi remisije sve kraći. sljednjem slučaju bolovi su jed- badanja, uboda, ja se najčešće javlja u sklopu MS i
Bol se javlja jednostrano, u na- nostrani). U rjeđe uzorke spada- 4. bol provociran bezazlenim tumora u području moždanog sta-
padima, najčešće u maksilarnoj ju herpes zoster i povrede glave. stimulusima na zahvaćenoj bla. Kod simptomatske TN, osim li-

strani lica. ječenja bola, neophodno je liječe-
NIRVAX® i EPIRON® kao D. Nema klinički evidentnog neu- nje i osnovne bolesti, a rezultati u
liječenju bola su slabiji u odnosu
rološkog deficita;
monoterapija ili dodatna terapija E. Ne mogu se bolje objasniti dru- na idiopatski i klasični oblik TN.
gom dijagnozom prema MKG. Naročito je važno razlikovati TN od
U slučaju neuspjeha okska- U cjelini, otprilike trećina bo- I pored tipične anamneze, kod glavobolja iz grupe trigeminoau-
rabazepina i karbamazepina, lesnika je refrakterna na far- čak 15 odsto bolesnika s idiopat- tonomnih glavobolja (TAG) koje
kao monoterapija ili dodatna makoterapiju i kandidati su za skom i klasičnom TN se NMR pre- spadaju u grupu primarnih glavo-
terapija koriste se gabapentin neurohirurško liječenje. U lije- gledom mozga otkrivaju patološ- bolja koje daju jake i oštre bolove
(npr. NIRVAX®), pregabalin (npr. čenju simptomatske TN je, uz ki procesi, najčešće plakovi MS i oftalmičke distribucije, ali su ovdje
EPIRON®), lamotrigin, baklofen navedene lijekove, neophodno tumori PCU. prisutni i istostrani autonomni fe-
i fenitoin (rijetko), a posljednjih i liječenje osnovne bolesti. Naj- Klasična NMR mozga često ne nomeni, kao što su crvenilo oka,
nekoliko godina primjenjuju se važniji lijekovi za liječenje TN i može da potvrdi ili isključi NVC, suzenje oka i curenje iz nosa, a ne-
i injekcije botulinskog toksina njihovo doziranje prikazani su pa je neophodno uraditi NMR an- kad i semiptoza kapka, mioza, zno-
tip A (onabotulinumtoxinA). u Tabeli 1. giografiju krvnih sudova mozga jenje, crvenilo čela ili lica i osjećaj
da bi se bolje vidjelo da li postoji punoće u uhu.
U ostala oboljenja koja diferenci-
Tabela 1. Početna, maksimalna i doza održavanja lijekova koji se koriste jalno dijagnostički dolaze u obzir
u terapiji TN spadaju oboljenja temporomandi-
bularnog zgloba, perzistentni idi-

Lijek Početna doza Maksimalna doza Doza održavanja opatski bol lica (stari naziv atipič-
ni bol lica), sindrom pečenja usta,
(mg) (mg/dan) (mg) bol kod herpes zostera (HZ) prije

Okskarbazepin 2x150-300 2.400 2-3x200-600 izbijanja ospe, a naročito ukoliko
ospa izostane (zoster sine herpe-
Karbamazepin 2x100-200 2400 2-3x100-200 te) i neuralgije drugih kranijalnih
Gabapentin 300 3.600 2-3x300-900 nerava. Kod navedenih oboljenja
lokalizacija bola nije u zoni distri-
Pregabalin 2x75 600 2-3x75-200 bucije trigeminalnog nerva, bol je
Lamotrigin 25 500 2x100-200 drugačijeg kvaliteta i slabijeg in-
tenziteta. Kod perzistentnog idio-
Baklofen 2x5 100 3-4x10-20 patskog bola lica jedan broj bole-
18

20. 12. 2021. 10:58:52
17-18-19 ISKUSTVA LJEKARA - Trigeminalna neuralgija.indd 4 20. 12. 2021. 10:58:52
17-18-19 ISKUSTVA LJEKARA - Trigeminalna neuralgija.indd 4